top of page
Nefesli Çalgılar, Orkestra

Nefesli Çalgılar

Nefesli çalgılar (üflemeli çalgılar), içindeki havanın titreşmesiyle sesin oluştuğu çalgıların ortak adı.

Nefesli çalgılar orkestranın ikinci çalgılar bölümünde yer alır. Tahta nefesliler (flüt, obua, klarnet, fagot, saksafon) ve bakır nefesliler (korno, trompet, trombon ve tuba) olmak üzere ikiye ayrılır. Ama bunun yanında, pirinçten yapılmış saksafonlar, gümüş, altın, nikel ya da çeşitli alaşımlardan yapılmış flütler de vardır. Ayrıca bu sınıflandırmada sesin üretiliş biçimi göz önünde tutulmamıştır.

Tahta nefesli çalgılarda da ses, bakır nefesli çalgılarda da olduğu gibi boru içindeki havanın titreşimi sonucunda meydana gelir. Boru içindeki havanın titreşmesi tahta üflemeli çalgılarda 3 ayrı yolla olur:

  • Doğrudan doğruya bir delikten üfleyerek (Örn. Flüt)

 

  • Tek kamışın titreşime geçirilmesi ve bu titreşimlerin boru içerisindeki havayı titreşime geçirmesi ile. (Örn. Klarnet, Saksafon)

 

  • Çift kamışın titreşime geçirilmesi ve bu titreşimlerin boru içerisindeki havayı titreşime geçirmesi ile. (Örn. Obua, Fagot)

 

 

Çıkan sesin yüksekliği borunun uzunluğuna bağlıdır, boru uzadıkça ses kalınlaşır ve kısaldıkça incelir. Çalgının gövdesindeki delikler hesaplanarak açılmıştır ve üzerindeki bütün deliklerin kapatılıp üflendiği zaman enstrüman en kalın sesi verir çünkü boru içindeki hava kolunun tamamı titreşim halindedir. Bu delikler sırayla açıldıkça titreşim halindeki uzunluk kısalacak ve sesler gittikçe incelecektir.

Bakır nefesli çalgılarda da sesin elde edilişi, boru içindeki havanın titreşmesi sonucunda olur. Yalnız, tahta nefeslilerdeki kamışın görevini, bakır nefeslilerde çalıcının dudağı yapar. Çalıcı dudaklarını birbirinden ayırmadan, çalgının kupa (trompet, trombon ve tuba) veya huni (korno) biçimindeki metal ağızlığına dayar. Dudaklar arasından dışarıya zorlanan nefes, dudakları titreşime geçirir ve dudaktaki titreşim boru içindeki havayı titreşime geçirerek sesin oluşumunu sağlar. Ağızlığın biçimi ve büyüklüğü, ses niteliğini büyük ölçüde etkiler. Ayrıca, çalgının ses alanı içinde bulunan ince veya kalın seslerin kolay elde edilmesinde belirleyici olur. Örn. Trompetin ağızlığının iç yapısı kupa biçiminde, küçük ve sığdır. Bu yapı ses niteliğinin parlak olmasını, ince seslerin de kolaylıkla çıkmasını sağlar. Kornonun huni biçiminde yumuşak bir eğimle gittikçe daralan, derin ağızlığı ise yumuşaklık, olgunluk, yuvarlaklık sözcükleriyle anlatılabilen bir ses niteliğine neden olur.

Kaynakça: Wikipedia

bottom of page